در حال حاضر ،مساله روز هسته اي ايران ،تأمين سوخت رآكتور اتمي تهران است.
سوخت اين رآكتور ،سال ها پيش ، از آرژانتين خريداري شده بود و اينك رو به اتمام است به گونه اي كه تا پايان سال 2010 يعني كمي بيش از يك سال ديگر به پايان مي رسد و در صورت عدم تأمين سوخت ، اين رآكتور كه عمدتاً راديو دارو توليد مي كند ، غيرفعال خواهد شد و بسياري از بيماران از خدمات انحصاري آن محروم خواهند شد.
ايران به منظور تهيه سوخت مورد نياز اين رآكتور ، نامه اي به آژانس بين المللي انرژي اتمي فرستاده و اعلام داشته است كه مشتري سوخت هسته اي است.
اما از آنجا كه طبق قطعنامه هاي شوراي امنيت ، زمينه فروش سوخت هسته اي به كشورمان محدود است ، اين موضوع مورد بحث قرار گرفته كه ايران به جاي خريد سوخت ، اورانيوم سه و نيم درصد غني شده اش را به روسيه و فرانسه دهد و به جاي آن اورانيوم 20 درصد كه تبديل به ميله سوخت شده ، تحويل بگيرد.
طبق طرحي كه در مذاكرات وين و ژنو ،بين ايران و گروه 1+5 مورد بررسي قرار گرفت ، به ايران پيشنهاد شد كه 1200 كيلو گرم اورانيوم 3.5 درصد خود را به روسيه بدهد تا در اين كشور ،به اورانيوم 20 درصد غني شده تبديل شود و اين اورانيوم سپس به فرانسه برود و در آنجا به ميله سوخت تبديل شود و سپس به ايران بازگردد.
هر چند برخي مسوولان در ابتدا به اين طرح روي خوش نشان دادند اما با هوشياري وزارت امور خارجه و تذكرات رهبر معظم انقلاب و موضع گيري صريح علي لاريجاني، رئيس مجلس و دبيرسابق شوراي عالي امنيت ملي ، از بروز يك اشتباه فاحش اتمي جلوگيري شد زيرا اين امكان وجود داشت كه پس از ارسال اورانيوم غني شده ايران به خارج ،اعضاي گروه 1+5 با ترفندهايي مانند تمسك به قطعنامه هاي شوراي امنيت از بازگرداندن آن پس از تبديل به سوخت ،اجتناب نمايند كما اين كه دولت فرانسه ،سال هاست كه برغم رأي دادگاه ، از تحويل يك محموله مواد هسته اي به ايران خودداري مي كند.
اهميت اورانيوم غني شده موجود در ايران ، آن است كه اين اورانيوم ،برگ برنده ايران در مذاكرات اتمي است ،زيرا غربي ها بيم آن دارند كه ايران اين ميزان اورانيوم را كه 3.5 درصد غني شده است در سه فرايند جديد غني سازي به غناي 20 ،60 و 90 درصد برسانند و به ساخت بمب اتمي دست بزند.
اما اگر اين ميزان اورانيوم - كه تقريبا همه اورانيوم غني شده ايران در سال هاي اخير است - را از ايران بگيرند ،دست كشورمان در مذاكرات بعدي خالي خواهد بود و لذا پيش بيني مي شود در چنان وضعيتي 1+5 شروع به پيشروي و طرح مطالبات جديد نمايد.
لذا ايران،از 1+5 پرسيد كه چه تضميني وجود دارد كه اورانيوم خودمان بعد از تبديل به سوخت ،به ايران بازگردد؟
پاسخ طرف مقابل ارائه اين فرمول ها بود:
- اورانيوم ايران بعد از خروج از كشور تا بازگشه به ايران، به تملك آژانس اتمي درآيد تا هيچ كشوري نتواند متعرض آن شود.
-اورانيوم با قرارداد رسمي از ايران خارج مي شود و روسيه متعهد مي شود به تعهدات قراردادي اش پايبند باشد!
-آمريكا طي بيانيه اي رسمي ،بازگشت سوخت به ايران را تضمين كندو اين بيانيه جزو لاينفك قرارداد باشد.
-شوراي حكام آژانس مصوبه اي در اين باره داشته باشد كه طي آن بر بازگشت سوخت به ايران تأكيد شود.
اما هيچ كدام از اين پيشنهادات ،در برگيرنده تضمين هاي واقعي و قابل اعتماد نبودند و طبيعتاً از سوي ايران رد شدند.
د رچنين وضعيتي ،سوال 1+5 اين بود كه پس چه بايد كرد و درپاسخ آنچه به عنوان خط قرمز ايران در اين باب مطرح شد، حفظ اورانيوم غني شده در داخل و مبادله آن ، همزمان با ارسال سوخت به كشورمان است.
اين در حالي است كه پيشنهاد 1+5 و مشخصا آمريكا و روسيه ، اين است كه ايران اورانيومش را تحويل روسيه دهد و يك سال هم صبر كند تا سوخت هسته اي تحويل بگيرد و البته معلوم نيست كه در طول يك سال آينده چه اتفاقاتي رخ مي دهد و چگونه مي توان با اطمينان خاطر به بازگشت اين سرمايه اميدوار بود.
ايران ،اصرار دارد كه ابتدا سوخت را تحويل بگيرد و سپس اورانيومش را بدهد و حداكثر ، اين مبادله تحت نظر آژانس و به طور همزمان باشد.
به علاوه ،ايران در نظر ندارد همه اورانيومش را يكجا بدهد بلكه تنها بخشي از آن را مبادله خواهد كرد تا ذخيره اورانيوم غني شده در كشور همچنان محفوظ بماند و اين برگ برنده در اختيار خودمان باشد.
حال اين سوال مطرح است كه اگر با اين پيشنهاد ايران موافقت نشد چه خواهد شود و آيا بعد از يك سال رآكتور تهران از كار مي افتد؟
پاسخ اين سوال مشخص است: در چنان صورتي ايران به غني سازي مجدد اين اورانيوم 3.5 درصدي مبادرت مي كند و خود، رأساً آن را تبديل به اورانيوم 20درصد مي كند و اين حركت براي غرب - كه از غني سازي 3.5 درصدي ايران نگران است- بسيار گران خواهد بود.
به لحاظ فني هم امكان چنين كاري براي ايران مهياست زيرا اگر اورانيوم 3.5 درصد ، در همين سانترويفيوژهاي فعلي ايران، مجدداً مورد غني سازي قرار گيرد ،تبديل به اورانيوم 20 درصد مي شود و اگر اورانيوم 20 درصد ،غني سازي مجدد شود به 60 درصد و در مرحله بعدي به بالاي 90 درصد مي رسد كه مي تواند در ساخت بمب اتمي مورد استفاده باشد؛ هر چند كه ايران بارها اعلام داشته كه چنين هدفي ندارد و نظارت هاي قانوني آژانس را نيز در همين چارچوب پذيرا شده است.
بنابراين ، 1+5 مطمئن باشد كه تا سوخت هسته اي مورد نياز رآكتور تهران را تحويل ايران ندهند ، نه تنها حتي يك گرم اورانيوم از كسور خارج نخواهد شد بلكه ايران ناگزير مي شود به سمت غني سازي 20درصدي برود و در چنان صورتي ، 1+5 نبايد شكايتي از ايران داشته باشد زيرا خود اين گونه خواسته و برغم مقررات آژانس از فروش سوخت به رآكتور غيرنظامي تهران ،خودداري كرده است.
